آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا وردپرس، این سیستم مدیریت محتوای قدرتمند، به صورت رایگان در دسترس است؟ در دنیای امروز که همه چیز به سمت پولی شدن می‌رود، این سوال کاملاً منطقی است. داستان‌های قدیمی، حکایت از بخشش و سخاوت دارند، اما در دنیای دیجیتال، این مفهوم به شکل دیگری تجلی پیدا می‌کند: کدنویسی. وردپرس، بر اساس فلسفه‌ای بنا شده که آزادی را در قلب خود جای داده است. این سیستم، به شما اجازه می‌دهد تا آن را به راحتی توزیع، تغییر و مطابق با نیازهای خود شخصی‌سازی کنید.
برای درک بهتر این موضوع، بیایید سفری در زمان داشته باشیم و به ریشه‌های جنبش نرم‌افزار آزاد نگاهی بیندازیم. آیا آماده‌اید تا دریابیم چرا وردپرس رایگان است؟
ریشه‌های آزادی: چرا وردپرس به رایگان عرضه می‌شود؟
در دهه‌ی 70 میلادی، شور و شوقی برای به اشتراک گذاشتن دانش و فرهنگ DIY (خودت انجام بده) در محافل دانشگاهی شکل گرفت. این ایده‌ها، زمینه‌ساز ظهور جنبش نرم‌افزار آزاد (FSM) در سال 1983 توسط ریچارد استالمن شد. پروژه گنو (GNU) در دانشگاه MIT آمریکا، جرقه‌ی این حرکت را زد. این یک مشارکت جمعی بود که تا به امروز ادامه دارد و نرم‌افزاری را ارائه می‌دهد که هرگز پیش از آن سابقه نداشته است.
در سال 1985، بنیاد نرم‌افزار آزاد (FSF) توسط استالمن تأسیس شد تا از این جنبش حمایت کند. چند سال بعد، در سال 1989، مجوز عمومی GNU (GPL) نوشته شد تا همراه با نرم‌افزارهای رایگان استفاده شود. این مجوز به مردم اجازه می‌دهد تا نرم‌افزار را بررسی، استفاده، به اشتراک بگذارند و تغییر دهند تا نیازهای خود را برآورده کنند. کد، ذاتاً فیزیکی نیست؛ با به اشتراک گذاشتن آن، هر دو طرف از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند. کد، مانند دانش و ایده، با اشتراک‌گذاری گسترش می‌یابد و از بین نمی‌رود.
یکی از دلایل اصلی رایگان بودن وردپرس، مربوط به هزینه‌های توزیع آن است. از آنجایی که کپی کردن و توزیع نرم‌افزار هزینه‌ی زیادی ندارد، کسب سود هنگفت از این طریق منطقی نیست. امروزه، بسیاری از شرکت‌های بزرگ، از ابزارهای رایگان برای توسعه‌ی نرم‌افزارهای خود استفاده می‌کنند، اما نرم‌افزار اصلی خود را پولی نگه می‌دارند و از این طریق به ثروت می‌رسند. این دو عامل، از جمله دلایلی هستند که فعالان FSM، کد را رایگان نگه می‌دارند. آیا تا حدی پاسخ سوال «چرا وردپرس رایگان است؟» را دریافتید؟ برای درک بهتر، به ادامه‌ی مقاله می‌پردازیم.
GPL و تکامل نرم‌افزار آزاد
مجوز GPL، از زمان تأسیس خود، دو تحول اساسی را تجربه کرده است (نسخه‌های 1991 و 2007). با این حال، فلسفه‌ی اصلی آن، که بر چهار آزادی بنیادین «نرم‌افزار آزاد» استوار است، بدون تغییر باقی مانده است:
- آزادی 0: استفاده از نرم‌افزار برای هر هدفی.
- آزادی 1: مطالعه و تغییر نرم‌افزار با دسترسی به کد منبع.
- آزادی 2: توزیع کپی‌های نرم‌افزار به هر کسی، بدون محدودیت.
- آزادی 3: تغییر نرم‌افزار و توزیع نسخه‌ی تغییر یافته.
وردپرس نیز این آزادی‌ها را به عنوان اصول اساسی خود پذیرفته است.
توجه به این نکته ضروری است که همه‌ی نرم‌افزارهای متن‌باز، لزوماً «نرم‌افزار آزاد» نیستند، اما همه‌ی نرم‌افزارهای آزاد، متن‌باز هستند. در اینجا، به برخی از نرم‌افزارهای معروف که تحت مجوز GPL منتشر شده‌اند، اشاره می‌کنیم:
- Linux Kernel: هسته‌ی سیستم‌عامل لینوکس که در بسیاری از سرورهای وب استفاده می‌شود.
- MediaWiki: نرم‌افزاری که ویکی‌پدیا بر اساس آن کار می‌کند.
- Android OS: محبوب‌ترین سیستم‌عامل موبایل در جهان که از هسته‌ی لینوکس استفاده می‌کند.
- وردپرس: پلتفرمی که بیش از 33٪ از وب‌سایت‌های دنیا را پشتیبانی می‌کند.
با توجه به این آمار، آشکار است که نرم‌افزارها و سیستم‌های مدیریت محتوای رایگان و متن‌باز، جهان را تغییر داده‌اند. اما سوال اصلی این است: چرا وردپرس رایگان است؟
وردپرس: تجسم نرم‌افزار آزاد
وردپرس در سال 2003 توسط مایک لیتل و مت مولنوگ، با الهام از فلسفه‌ی FSM، متولد شد. این سیستم بر اساس یک پلتفرم وبلاگ‌نویسی محبوب اما متروک به نام b2/cafelog ایجاد شد. جالب است بدانید که ایده‌ی وردپرس در یک پست توسط مت مطرح شد و مایک اولین کسی بود که از این ایده حمایت کرد. در سال 2010، این دو بنیانگذار، بنیاد وردپرس را به عنوان یک سازمان غیرانتفاعی تأسیس کردند تا توسعه‌ی این سیستم را تسهیل بخشند. امروزه، وردپرس به طور مداوم توسط این بنیاد و کاربران در سراسر جهان توسعه داده می‌شود.
توجه داشته باشید که منظور ما از وردپرس در این مقاله، WordPress.org است، جایی که نرم‌افزار اصلی وردپرس میزبانی می‌شود. در حالی که WordPress.com به همین نام شناخته می‌شود، یک پلتفرم پولی است. اگرچه نرم‌افزار وردپرس رایگان است، اما ایجاد یک وبسایت آنلاین، هزینه‌هایی دارد که البته محدودیت‌های وردپرس محسوب نمی‌شوند. همه‌ی وب‌سایت‌ها برای میزبانی، نیاز به خرید هاست و دامنه دارند.
راه‌های کسب درآمد برای توسعه‌دهندگان وردپرس
توسعه‌دهندگان وردپرس، به طور مستقیم از فروش کد کسب درآمد نمی‌کنند. در عوض، آن‌ها می‌توانند با ارائه‌ی دانش و تخصص خود به عنوان مشاور یا پشتیبان، یا با ساخت اپلیکیشن‌های سفارشی برای مشتریان، درآمد کسب کنند. برخی از توسعه‌دهندگان، با تولید قالب‌ها و افزونه‌های باارزش، درآمدزایی می‌کنند. این محصولات، می‌توانند به صورت رایگان (با دریافت کمک‌های مردمی یا سرمایه‌گذاری جمعی) یا به صورت پولی (با ارائه نسخه‌های پرمیوم با امکانات بیشتر) عرضه شوند. آیا اکنون درک می‌کنید که چرا وردپرس رایگان است؟ آیا با هدف اصلی این آزادی آشنا شدید؟
جمع‌بندی: چرا وردپرس رایگان است و چرا باید اهمیت داشته باشد؟
اگر از وردپرس استفاده می‌کنید، خوشحال باشید که از فلسفه‌ی نرم‌افزار آزاد و متن‌باز حمایت می‌کنید. این فلسفه، از اهمیت بالایی برخوردار است و همچنان به کاربران در سراسر جهان منتقل می‌شود. در این مقاله، به این سوال پاسخ دادیم که چرا وردپرس رایگان است؟ هدف ما این بود که به شما نشان دهیم که این رایگان بودن، به معنای بی‌کیفیت بودن یا کم‌امکانات بودن نیست، بلکه یک فلسفه‌ی خاص در پشت آن وجود دارد که باید از آن آگاه باشید.
اگر نظر یا سوالی دارید، لطفاً در بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.
منابع: