آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا نام‌های “جاوا” و “جاوا اسکریپت” این‌قدر شبیه به هم هستند؟ آیا این دو زبان برنامه‌نویسی با هم ارتباطی دارند؟ اگر شما هم در مورد تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت سوال دارید، این مقاله برای شماست. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که این دو زبان یکسان هستند یا حداقل شباهت‌های زیادی دارند. اما واقعیت این است که این دو زبان، تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. در این مقاله، به بررسی جامع این تفاوت‌ها و شباهت‌ها می‌پردازیم تا درک کاملی از هر دو زبان به دست آورید.
برنامه‌نویسی وب به طور مداوم در حال تغییر است و زبان‌های برنامه‌نویسی مختلفی برای توسعه وب وجود دارند. از میان این زبان‌ها، جاوا و جاوا اسکریپت از محبوبیت بالایی برخوردارند. این دو زبان، اگرچه در یک خانواده نیستند، اما هر کدام نقش مهمی در دنیای وب ایفا می‌کنند. در ادامه، با بررسی دقیق ویژگی‌های هر زبان و مقایسه آن‌ها، به شما کمک می‌کنیم تا درک بهتری از این دو زبان برنامه‌نویسی داشته باشید.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
- جاوا چیست؟
- جاوا اسکریپت چیست؟
- تفاوت‌های کلیدی جاوا و جاوا اسکریپت
جاوا: زبانی قدرتمند برای توسعه نرم‌افزار
جاوا یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی شیءگرا و همه‌منظوره است که در سال 1995 توسط جیمز گاسلینگ و تیمش در شرکت سان مایکروسیستمز (که بعدها توسط اوراکل خریداری شد) معرفی شد. این زبان در ابتدا برای دستگاه‌های دیجیتال طراحی شده بود، اما به سرعت به عنوان یک زبان برنامه‌نویسی برای سرورها شناخته شد.
جاوا به دلیل شعار “یک بار بنویس، همه‌جا اجرا کن” (Write Once, Run Anywhere) بسیار محبوب است. این شعار به این معنی است که کدهای جاوا می‌توانند بر روی هر پلتفرمی که ماشین مجازی جاوا (JVM) روی آن نصب شده باشد، اجرا شوند. این ویژگی، جاوا را به یک زبان ایده‌آل برای توسعه نرم‌افزارهای چند پلتفرمی تبدیل کرده است. از برنامه‌های دسکتاپ و موبایل گرفته تا برنامه‌های تحت وب، جاوا در طیف گسترده‌ای از پروژه‌ها کاربرد دارد.
جاوا از یک بایت‌کد مخصوص استفاده می‌کند که روی هر سیستم‌عاملی که JVM روی آن نصب باشد، اجرا می‌شود. JVM به عنوان یک مترجم عمل می‌کند که بایت‌کد را به کدهای قابل اجرا توسط سیستم‌عامل تبدیل می‌کند. این فرآیند، استقلال از پلتفرم را فراهم می‌کند و تضمین می‌کند که یک برنامه جاوا، در هر محیطی به یک شکل اجرا می‌شود.
جاوا اسکریپت: زبان تعاملی وب
جاوا اسکریپت، یک زبان برنامه‌نویسی سطح بالا است که در سال 1995 توسط برندان آیک در شرکت نت‌اسکیپ توسعه یافت. این زبان، نقش حیاتی در توسعه وب ایفا می‌کند و به عنوان زبان اصلی برای تعامل با صفحات وب در سمت کلاینت شناخته می‌شود. در واقع، جاوا اسکریپت به مرورگرها اجازه می‌دهد تا کدهای آن را مستقیماً تفسیر و اجرا کنند.
با استفاده از جاوا اسکریپت، می‌توانید تعاملات مختلفی را در صفحات وب ایجاد کنید. از مدیریت رویدادها و اعتبارسنجی فرم‌ها گرفته تا به‌روزرسانی محتوای صفحه بدون نیاز به بارگذاری مجدد (refresh)، جاوا اسکریپت امکانات فراوانی را در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد.
علاوه بر این، با معرفی Node.js، جاوا اسکریپت از محدوده‌ی مرورگرها فراتر رفته و امکان توسعه برنامه‌های سمت سرور، برنامه‌های موبایل و نرم‌افزارهای دسکتاپ را نیز فراهم کرده است.
شباهت‌های جاوا و جاوا اسکریپت
با وجود تفاوت‌های فراوان، جاوا و جاوا اسکریپت دارای شباهت‌هایی نیز هستند. هر دو زبان از رویکرد شیءگرایی پشتیبانی می‌کنند، که این امر به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا کدهای خود را با استفاده از مفاهیم کلاس، اشیاء، وراثت و چندریختی سازماندهی کنند. این ویژگی‌ها، قابلیت استفاده مجدد از کد و توسعه آسان‌تر برنامه‌ها را فراهم می‌کنند.
تفاوت‌های کلیدی جاوا و جاوا اسکریپت
جاوا و جاوا اسکریپت دو زبان متفاوت با کاربردهای متمایز هستند. در حالی که جاوا بیشتر برای توسعه برنامه‌های سمت سرور و برنامه‌های بزرگ سازمانی استفاده می‌شود، جاوا اسکریپت در درجه اول برای ایجاد تعامل و پویایی در صفحات وب کاربرد دارد. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر تفاوت‌های این دو زبان می‌پردازیم:
-
زبان کامپایلی در مقابل زبان تفسیری
یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های جاوا و جاوا اسکریپت، نحوه پردازش کدها است. جاوا یک زبان کامپایلی است، به این معنی که کد منبع قبل از اجرا باید توسط یک کامپایلر به بایت‌کد تبدیل شود. این بایت‌کد سپس توسط ماشین مجازی جاوا (JVM) اجرا می‌شود. این فرآیند کامپایل باعث می‌شود که برنامه‌های جاوا سریع‌تر اجرا شوند، زیرا کد در زمان اجرا بهینه می‌شود.
در مقابل، جاوا اسکریپت یک زبان تفسیری است. کد جاوا اسکریپت در زمان اجرا، توسط موتور جاوا اسکریپت موجود در مرورگرها یا Node.js، خط به خط ترجمه و اجرا می‌شود. این ویژگی، توسعه‌دهندگان را قادر می‌سازد تا کدها را بدون نیاز به فرآیند کامپایل، به سرعت آزمایش و اجرا کنند.
-
تایپ استاتیک در مقابل تایپ داینامیک
تایپ‌بندی نیز یکی دیگر از تفاوت‌های مهم این دو زبان است. جاوا از تایپ استاتیک استفاده می‌کند. در تایپ استاتیک، نوع داده هر متغیر باید در زمان تعریف مشخص شود. این امر به کامپایلر اجازه می‌دهد تا خطاهای احتمالی را در زمان کامپایل شناسایی کند و از بروز خطا در زمان اجرا جلوگیری کند. مثال‌هایی از این نوع تعریف متغیرها را در جاوا مشاهده می‌کنید:
int age = 21; // عدد صحیح
float number = 27.29f; // عدد اعشاری
char grade = ‘A’; // کاراکتر
boolean IsPrime = true; // متغیر بولی
String greeting= “Hello World!”; // رشته
جاوا اسکریپت از تایپ داینامیک استفاده می‌کند. در این نوع تایپ‌بندی، نیازی به تعریف نوع داده متغیرها در زمان تعریف نیست. نوع داده متغیر در زمان اجرا و بر اساس مقداری که به آن اختصاص داده می‌شود، تعیین می‌شود. این ویژگی، انعطاف‌پذیری بیشتری را به توسعه‌دهندگان می‌دهد، اما ممکن است منجر به بروز خطاهایی شود که در زمان اجرا مشخص می‌شوند.
var age = 21console.log(age)// خروجی : 21console.log(typeof age)// خروجی :عددage = “بیست و یک”console.log(age)// خروجی :”بیست و یک”console.log(typeof age)// : خروجی “رشته”
-
تغییر نوع متغیرها
جاوا نیازمند آن است که نوع متغیرها برای انجام عملیات ریاضی به صورت صریح توسط توسعه‌دهنده مشخص شود. این به این معناست که اگر دو متغیر با انواع داده‌های مختلف (مانند string و integer) داشته باشید و بخواهید آن‌ها را با هم جمع کنید، باید ابتدا متغیر string را به یک متغیر عددی (مثل integer) تبدیل کنید. در غیر این صورت، با خطای کامپایل مواجه خواهید شد.
String val1 = “1”;
int val2 = 2;
حالا می‌خواهیم این دو را با هم جمع کنیم:
public static int getSum(int val1, int val2) {
return val1 + val2;
}
در صورت اجرای این دستور با چنین خطایی مواجه خواهیم شد:
Unresolved compilation problem: The method getSum(int, int) in the type MyClass is not applicable for the arguments (String, int)
جاوا اسکریپت، این محدودیت را ندارد. در جاوا اسکریپت، شما می‌توانید توابع را روی انواع مختلف متغیرها اجرا کنید، بدون اینکه نیاز به تعریف صریح نوع داده باشد. جاوا اسکریپت به صورت ضمنی، نوع متغیرها را در زمان اجرا تغییر می‌دهد. برای مثال، می‌توانید یک متغیر string را با یک متغیر integer جمع کنید:
var val1 = “1”;
var val2 = 2;
val1 + val2
function getSum(val1, val2) { return val1+val2; }
console.log(getSum(val1, val2));
// outputs 12
در این مثال، جاوا اسکریپت با توجه به نوع متغیر اول (string)، متغیر دوم (integer) را به string تبدیل می‌کند و در نتیجه، عمل الحاق رشته‌ها انجام می‌شود.
-
زبان مبتنی بر کلاس در مقابل زبان مبتنی بر نمونه اولیه
جاوا یک زبان مبتنی بر کلاس است. در جاوا، همه ویژگی‌ها و متدها توسط یک کلاس تعریف می‌شوند. برای استفاده از این ویژگی‌ها، باید از یک نمونه (instance) از کلاس استفاده کنید. نمونه‌ها، تمام ویژگی‌ها و متدهای کلاس مادر خود را به ارث می‌برند. به عنوان مثال:
public class Employee {
public String employeeName = “Default name”;
public int employeeId = 0;
public Employee(String name, String id) {
System.out.println(“Employee class instantiated”);
this.employeeName = employeeName;
this.employeeId = employeeId ;
}
public void printEmployee() {
System.out.println(“Name: ” + employeeName + ” Id: ” + employeeId);
}
}
در این مثال، ما یک کلاس Employee را تعریف کرده‌ایم. با استفاده از این کلاس، می‌توانید اشیاء Employee را ایجاد کنید و به ویژگی‌ها و متدهای آن دسترسی داشته باشید:
Employee john = new Employee(“John”, 123);
// output: “Employee class instantiated”
john.printEmployee();
// output: “Name: John Id: 123”
جاوا اسکریپت یک زبان مبتنی بر نمونه اولیه است. در جاوا اسکریپت، اشیاء از نمونه‌های اولیه (prototype) برای تعریف ویژگی‌های ابتدایی خود استفاده می‌کنند. شما می‌توانید ویژگی‌های دلخواه را به هر شیء اضافه کنید، حتی پس از ایجاد آن. این ویژگی‌های اضافه شده، فقط به همان شیء تعلق دارند و بر سایر اشیایی که از همان نمونه اولیه استفاده می‌کنند، تأثیری نمی‌گذارند. به عنوان مثال:
let Employee = function(name, id) {
this.name = name;
this.id = id;
};
// adding new function to the `Employee` prototype
Employee.prototype.getDetails = function() {
return `${this.name} | ${this.id}`;
};
// creating an object from `Employee`
let john = new Employee(“John”, 123);
// adding another new function to the “john” object after instantiation
john.saysHello = function() {
console.log(this.name + ” says: Hello World!”);
}
john.getDetails()
// “John | 123”
john.saysHello()
// outputs: John says: Hello World!
-
دیباگ کردن
دیباگ کردن (Debug) یکی از مهم‌ترین مراحل در توسعه نرم‌افزار است. در جاوا، به عنوان یک زبان کامپایلی، می‌توانید خطاهای ساختاری و دستوری را در حین فرآیند کامپایل شناسایی کنید. ابزارهای توسعه یکپارچه (IDE) به شما این امکان را می‌دهند که نقاطی را در کد خود به عنوان نقطه توقف تعیین کنید. در این نقاط، می‌توانید اجرای برنامه را متوقف کرده و مقادیر متغیرها را بررسی کنید. جاوا اسکریپت به دلیل تفسیری بودن، دیباگ کردن آن در زمان اجرا انجام می‌شود. خوشبختانه، مرورگرهای وب ابزارهای توسعه‌دهنده‌ای را ارائه می‌دهند که مشابه IDEها عمل می‌کنند و به شما امکان می‌دهند کدهای جاوا اسکریپت را خط به خط بررسی کنید.
-
محبوبیت و جامعه کاربری
بر اساس نظرسنجی‌های سال 2020، جاوا اسکریپت در رتبه اول رایج‌ترین زبان برنامه‌نویسی و در رتبه دهم محبوب‌ترین زبان‌ها قرار دارد، در حالی که جاوا در رتبه پنجم پرکاربردترین و رتبه 17 محبوب‌ترین زبان برنامه‌نویسی قرار دارد. این آمار نشان می‌دهد که جاوا اسکریپت امروزه توسط توسعه‌دهندگان بیشتری استفاده می‌شود و جامعه کاربری بزرگ‌تری دارد، که این امر یادگیری و توسعه با جاوا اسکریپت را آسان‌تر می‌کند.
انتخاب زبان مناسب: جاوا یا جاوا اسکریپت؟
انتخاب بین جاوا و جاوا اسکریپت، به عوامل مختلفی از جمله نوع پروژه و نیازهای آن بستگی دارد. جاوا اسکریپت به دلیل انعطاف‌پذیری و فریم‌ورک‌های قدرتمند، برای ایجاد رابط‌های کاربری تعاملی بسیار مناسب است. از طرف دیگر، جاوا زبانی سریع، امن و قابل اعتماد برای توسعه سمت سرور است. امروزه، با توجه به افزایش استفاده از جاوا اسکریپت و جامعه کاربری بزرگ‌تر آن، یادگیری و استفاده از آن ممکن است ساده‌تر باشد.
نتیجه‌گیری
در این مقاله، به بررسی تفاوت‌های کلیدی جاوا و جاوا اسکریپت پرداختیم. این دو زبان، اگرچه دارای شباهت‌های جزئی هستند، اما در بسیاری از جنبه‌ها با هم تفاوت دارند. جاوا، یک زبان کامپایلی، با تایپ استاتیک و مبتنی بر کلاس، برای توسعه برنامه‌های بزرگ و سمت سرور مناسب است. جاوا اسکریپت، یک زبان تفسیری، با تایپ داینامیک و مبتنی بر نمونه اولیه، برای ایجاد تعامل و پویایی در صفحات وب ایده‌آل است. با درک این تفاوت‌ها، می‌توانید زبان مناسب را برای پروژه‌های خود انتخاب کنید و به توسعه‌دهنده‌ای حرفه‌ای تبدیل شوید.
امیدواریم این مقاله به شما در درک بهتر تفاوت‌های جاوا و جاوا اسکریپت کمک کرده باشد. اگر تجربه‌ای در این زمینه دارید، خوشحال می‌شویم نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
منبع: Initialcommit