بیکاری، معضلی مزمن که گریبان‌گیر جوامع مختلف، به‌ویژه ایران در دهه‌های اخیر بوده است. دولت‌های مختلف همواره در تلاش بوده‌اند تا با اتخاذ سیاست‌های گوناگون و ایجاد مشاغل سنتی، گامی در جهت رفع این مشکل بردارند. اما آیا راه‌حل‌های سنتی، پاسخگوی نیازهای اشتغالی نسل جوان و پویا هستند؟
در این مقاله، فارغ از رویکردهای سیاسی و آماری، نگاهی متفاوت به مقوله اشتغال خواهیم داشت. هدف، بررسی راه‌های نوینی است که می‌توانند به ایجاد شغل‌های پایدار و با درآمد مناسب، با کمترین هزینه‌ها منجر شوند. اشتغالی که فراتر از یک روز کار در هفته باشد و بتواند نیازهای مالی و روحی افراد را تامین کند.
ایجاد شغل، به‌ویژه در بخش‌های سنتی اقتصاد، مستلزم صرف هزینه‌های هنگفت است. طبق آمارهای سال ۱۳۹۴، هزینه ایجاد هر شغل پایدار حدود ۸ میلیون تومان برآورد شده است. این رقم، زمانی که در مقیاس کلان و در بخش‌های صنعتی مطرح می‌شود، می‌تواند چندین برابر شود و در کنار آن، به بهره‌وری و کیفیت نیز لطمه وارد کند. از سوی دیگر، تجربه نشان داده است که گاهی دولت‌ها برای حفظ آمار اشتغال، اقدام به استخدام‌های فرمایشی می‌کنند که نه تنها کارایی ندارند، بلکه بار مالی سنگینی را بر دوش دولت می‌گذارند.
در این میان، به نظر می‌رسد استارتاپ‌ها و فضای مجازی، مسیری نوین و کارآمد برای اشتغال‌زایی هستند. این کسب‌وکارهای نوپا، با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و با هزینه‌های به مراتب کمتر، می‌توانند مشاغلی با درآمد بالا ایجاد کنند. آن‌ها با دیجیتالی کردن کسب‌وکارهای سنتی و ایجاد کانال‌های بازاریابی نوین، دسترسی سریع‌تر و باکیفیت‌تری را برای مشتریان فراهم می‌کنند.
امروزه، استارتاپ‌ها با توانایی‌های تکنولوژیک برتر و با صرف هزینه‌هایی اندک (گاه در حد چند صد هزار تومان)، فرصت‌های شغلی مناسبی را ایجاد می‌کنند. این در حالی است که موانعی نظیر هزینه‌های بالای ایجاد شغل، فرار مغزها، قوانین دست‌وپاگیر و بهره‌وری پایین نیروی کار دولتی، ضرورت توجه به این راه‌حل نوین را بیش از پیش نمایان می‌سازند.
موفقیت استارتاپ‌های شناخته‌شده‌ای همچون اسنپ و دیجی‌کالا، اعتماد عمومی را به این مدل کسب‌وکارها افزایش داده است. اخیراً، موج جدیدی از استارتاپ‌ها در حوزه خدمات منزل ظهور کرده‌اند که شرکت‌هایی نظیر [نام شرکت] از پیشگامان این عرصه هستند و خدماتی نظیر نظافت، کارواش سیار، مهمانداری، سمپاشی، تعمیرات و باغبانی ارائه می‌دهند. این استارتاپ‌ها، با به‌کارگیری نیروهای کار از اقشار مختلف جامعه، سطح درآمدی آن‌ها را به حداقل ۳.۵ میلیون تومان در ماه می‌رسانند. رضایت نیروهای شاغل و مشتریان از کیفیت خدمات ارائه‌شده، نشان‌دهنده موفقیت این مدل کسب‌وکار است.
از جمله مزایای رشد این شرکت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شفافیت درآمدی بیشتر برای دولت و سهولت در دریافت مالیات.
- ایجاد شغل با کمترین هزینه.
- ایجاد شغل با درآمدهای بالاتر و کاهش دردسرهای قانونی و مقرراتی، به دلیل وجود سیستم‌های هوشمند رصد و نظرسنجی.
- ارتقای سطح فرهنگی از طریق ایجاد استانداردهای رفتاری و اخلاقی در تعامل با مشتریان.
- استفاده از تخصص‌های چندگانه در یک مجموعه (بازاریابی، فنی، اجرایی و پشتیبانی)، که به جذب استعدادهای مختلف و کاهش فرار مغزها کمک می‌کند.
- ایجاد محیط‌های کاری پویا و جذاب.
- شفافیت اطلاعاتی در زمینه اشتغال‌زایی.
با توجه به پتانسیل بالای نیروی جوان و تحصیل‌کرده در ایران و وجود بستر مناسب برای رشد استارتاپ‌ها، رفع موانعی همچون قوانین دست‌وپاگیر، فرآیندهای سنتی، مسائل مربوط به بیمه و مالیات، و ارائه مشاوره و راهنمایی‌های دقیق برای موفقیت کسب‌وکارها، می‌تواند به رشد و شکوفایی هرچه بیشتر این کسب‌وکارهای نوپا کمک شایانی کند.