دنیای فناوری اطلاعات به سرعت در حال پیشرفت است و برنامه نویسی به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان این پیشرفت، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. تقاضا برای متخصصان برنامه نویسی همچنان رو به افزایش است و این حوزه، فرصت‌های شغلی و درآمدزایی فراوانی را به همراه دارد. اگر به فکر ورود به این عرصه هستید، انتخاب زبان برنامه نویسی مناسب، گامی حیاتی در مسیر موفقیت شما خواهد بود. در این مقاله، به بررسی محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی در سال 2024 و معرفی آخرین رده‌بندی‌ها می‌پردازیم تا به شما در انتخاب بهترین گزینه کمک کنیم.
شاخص TIOBE: معیاری برای سنجش محبوبیت زبان‌های برنامه نویسی
اگر به دنبال بررسی محبوبیت زبان‌های برنامه نویسی باشید، حتماً با شاخص TIOBE روبرو خواهید شد. اما این شاخص چیست و چگونه محبوبیت زبان‌ها را اندازه‌گیری می‌کند؟ TIOBE Index، مخفف عبارت TIOBE Programming Community Index، یک شاخص است که توسط شرکت هلندی TIOBE Software BV از سال 2001 منتشر می‌شود. این شاخص، میزان محبوبیت زبان‌های برنامه نویسی را بر اساس تعداد نتایج جستجو در موتورهای جستجو محاسبه می‌کند. در واقع، TIOBE با بررسی تعداد دفعاتی که نام یک زبان برنامه نویسی در موتورهای جستجویی مانند گوگل، یاهو، ویکی‌پدیا و یوتیوب ظاهر می‌شود، محبوبیت آن زبان را ارزیابی می‌کند.
شاخص TIOBE هر ماه به‌روزرسانی می‌شود و در پایان هر سال، جایزه زبان برنامه نویسی سال TIOBE به زبان محبوب آن سال تعلق می‌گیرد. به عنوان مثال، در سال 2020، زبان پایتون این جایزه را دریافت کرد. این شاخص، یک منبع معتبر برای برنامه‌نویسان و علاقه‌مندان به حوزه فناوری است که می‌تواند در انتخاب زبان مناسب برای یادگیری و پروژه‌های مختلف، راهنمایی‌کننده باشد.
رده‌بندی محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی در سال 2024
بر اساس آخرین به‌روزرسانی شاخص TIOBE، زبان C همچنان در صدر محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی جهان قرار دارد. زبان‌های پایتون و جاوا نیز با اختلاف اندکی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. پایتون جایگاه دوم را از جاوا گرفته و با توجه به روند رو به رشد خود، ممکن است در آینده نزدیک به صدر جدول نیز برسد. این سه زبان، با اختلاف زیادی نسبت به سایر زبان‌ها، در صدر لیست محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی جهان قرار دارند. پس از آن‌ها، زبان C++ در رتبه چهارم قرار دارد و زبان‌های C# و .NET با اختلاف کمی در رده‌های پنجم و ششم قرار می‌گیرند.
در سال‌های اخیر، محبوبیت زبان‌های جاوا، C و PHP روند کاهشی داشته است. PHP که در سال 2010 در رتبه سوم قرار داشت، اکنون در جایگاه‌های پایین‌تری قرار گرفته است. جایگاه زبان‌های جاوا و C تغییر چندانی نداشته، اما محبوبیت آن‌ها با شیب ملایمی در حال کاهش است. این رده‌بندی‌ها، هر ماه دستخوش تغییراتی می‌شوند و جایگاه زبان‌های برنامه نویسی دائماً در حال نوسان است. اطلاعات ارائه‌شده در این مقاله، بر اساس آخرین داده‌های موجود است و ممکن است در ماه‌های آینده تغییراتی را تجربه کند. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر برخی از زبان‌های محبوب و پرکاربرد می‌پردازیم.
زبان برنامه نویسی C
زبان C، یک زبان برنامه‌نویسی میان‌رده است که در اوایل دهه 1970 در آزمایشگاه‌های Bell در آمریکا متولد شد. این زبان، به دلیل مزایای فراوان خود، به یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی جهان تبدیل شده است:
- ترکیب ویژگی‌های زبان‌های سطح بالا و پایین: C، قابلیت‌های زبان‌های سطح بالا و پایین را با هم ترکیب کرده است. این ویژگی، به برنامه‌نویسان امکان می‌دهد تا در برنامه‌نویسی سطح پایین (مانند سیستم عامل) و همچنین برنامه‌نویسی سطح بالا (مانند اپلیکیشن‌ها) از آن استفاده کنند.
- ساختاریافته بودن: زبان C، یک زبان ساختاریافته است که به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهد تا برنامه‌های پیچیده را به برنامه‌های ساده‌تر (توابع) تقسیم کنند و مدیریت کد را آسان‌تر کنند.
- حساسیت به حروف بزرگ و کوچک: C، به حروف بزرگ و کوچک حساس است. این بدان معناست که استفاده از حروف بزرگ و کوچک در کد، نتایج متفاوتی را به دنبال دارد و باید به این نکته توجه داشت.
- قابلیت حمل (Portable): C، یک زبان قابل حمل است و برای نوشتن برنامه‌های سیستمی که بخش مهمی از سیستم عامل‌های ویندوز، لینوکس و UNIX را تشکیل می‌دهند، کاربرد دارد.
- زبان عمومی: C، یک زبان عمومی است و می‌توان از آن برای ساخت انواع اپلیکیشن‌ها، بازی‌ها و گرافیک‌ها استفاده کرد.
- کتابخانه غنی: زبان C، دارای یک کتابخانه غنی از توابع داخلی است و امکان تخصیص حافظه پویا را نیز فراهم می‌کند.
زبان برنامه نویسی JAVA
جاوا، برای سال‌های متمادی، پرتقاضاترین و پردرآمدترین زبان برنامه نویسی در جهان بوده است. این زبان، در سال 1995 توسط جیمز گاسلینگ در شرکت Sun Microsystems توسعه یافت. جاوا، یک زبان برنامه‌نویسی شیءگرا است که بر اساس اصل «یک بار بنویس، همه جا اجرا کن» طراحی شده است. این بدان معناست که کد جاوا، پس از کامپایل شدن، می‌تواند بر روی هر پلتفرمی که از Java Virtual Machine (JVM) پشتیبانی می‌کند، اجرا شود. برنامه‌های جاوا به صورت کدبایتی کامپایل می‌شوند و می‌توانند مستقل از معماری اصلی، بر روی JVM اجرا شوند. این ویژگی، امکان استفاده مجدد از کد را فراهم می‌کند و یادگیری و استفاده از جاوا را آسان‌تر می‌سازد.
برخی از ویژگی‌های کلیدی زبان جاوا عبارتند از:
- پشتیبانی از اصول شیءگرایی (OOP)
- دسترسی به کتابخانه‌های گسترده متن‌باز
- پلتفرم مستقل (Platform-independent)
- پشتیبانی از چند رشته‌ای (multithreading)
- مدیریت خودکار حافظه و جمع‌آوری زباله (garbage collection)
امروزه، میلیون‌ها برنامه‌نویس جاوا در سراسر جهان فعالیت می‌کنند و این زبان، همچنان یکی از محبوب‌ترین و پردرآمدترین زبان‌های برنامه نویسی به شمار می‌رود. جاوا قابلیت اجرا بر روی پلتفرم‌های مختلف مانند ویندوز، مک، لینوکس و … را دارد و به طور گسترده در توسعه اپلیکیشن‌های تحت وب و اپلیکیشن‌های اندرویدی استفاده می‌شود.
زبان برنامه نویسی Python
پایتون، که نام خود را از گروه کمدی Monty Python گرفته است، یکی از محبوب‌ترین و پردرآمدترین زبان‌های برنامه نویسی در جهان محسوب می‌شود. این زبان، از پارادایم‌های مختلف برنامه‌نویسی مانند برنامه‌نویسی ساخت‌یافته، کاربردی و شیءگرا پشتیبانی می‌کند. پایتون، یک زبان با سینتکس (Syntax) بسیار ساده است که بر خوانایی کد تمرکز دارد. این ویژگی، یادگیری و استفاده از پایتون را برای برنامه‌نویسان، آسان‌تر می‌کند. پایتون، به گونه‌ای طراحی شده است که امکان افزودن ماژول به برنامه‌های موجود را فراهم می‌کند و بر روی پلتفرم‌های مختلف قابل اجرا است.
برخی از ویژگی‌های کلیدی زبان پایتون عبارتند از:
- کتابخانه‌های گسترده
- چند پلتفرمی بودن
- مدیریت خودکار حافظه (automatic garbage collection)
- قابلیت ادغام با زبان‌هایی مانند جاوا، C++ و C
- پشتیبانی از برنامه‌نویسی GUI
در حال حاضر، میلیون‌ها برنامه‌نویس پایتون در سراسر جهان مشغول به کار هستند و این زبان، در زمینه‌های مختلفی مانند توسعه وب، توسعه نرم‌افزار، یادگیری ماشین و هوش مصنوعی (Machine Learning) کاربرد دارد. شرکت‌های بزرگ فناوری مانند آمازون، گوگل و فیسبوک از زبان پایتون استفاده می‌کنند. اگر به دنبال شروع یک حرفه در دنیای برنامه نویسی هستید، پایتون می‌تواند یک انتخاب عالی باشد.
زبان برنامه نویسی JavaScript
جاوا اسکریپت، یکی دیگر از زبان‌های پرکاربرد است که اگرچه نسبت به زبان‌های دیگر از محبوبیت کمتری برخوردار است، اما همچنان تقاضای زیادی برای آن وجود دارد. جاوا اسکریپت، به طور عمده برای مدیریت صفحات وب استفاده می‌شود و به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که عناصر پویا و تعاملی مانند گرافیک‌های متحرک، نقشه‌های تعاملی و دکمه‌های قابل کلیک را در وب‌سایت‌ها ایجاد کنند. تسلط بر زبان‌های HTML، CSS و JavaScript برای توسعه‌دهندگان وب، بسیار مهم است و به آن‌ها کمک می‌کند تا تجربه‌ی کاربری بهتری را ارائه دهند.
جاوا اسکریپت، یکی از رایج‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی است که امروزه در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. یادگیری جاوا اسکریپت آسان است و برای شروع، نیازی به دانش قبلی برنامه‌نویسی ندارید. با یادگیری این زبان، می‌توانید بلافاصله تمرین و کار با آن را آغاز کنید.
زبان برنامه نویسی ++ C
سی‌پلاس‌پلاس، نسخه‌ای پیشرفته از زبان C است که برای برنامه‌نویسی سیستم‌هایی که از اپلیکیشن‌ها استفاده می‌کنند، کاربرد دارد. همچنین برای سیستم‌های چند دستگاهی و چند پلتفرمی نیز می‌توان از سی‌پلاس‌پلاس استفاده کرد. توسعه‌دهندگان، کتابخانه‌ها و کامپایلرهای گسترده‌ای را برای این زبان ایجاد کرده‌اند.
یکی از چالش‌های زبان C++، پیچیدگی سینتکس و ویژگی‌های متنوع آن است که یادگیری آن را دشوار می‌کند. علاوه بر این، سی‌پلاس‌پلاس از بررسی زمان اجرا (run-time checking) که برای شناسایی خطاها و مشکلات در حین اجرای نرم‌افزار استفاده می‌شود، پشتیبانی نمی‌کند. با این حال، این زبان همچنان در لیست زبان‌های محبوب قرار دارد و در حوزه‌های مختلفی از جمله بازی‌های کامپیوتری و شبیه‌سازی‌های ریاضیاتی کاربرد فراوانی دارد.
زبان برنامه نویسی PHP
PHP، به طور گسترده در توسعه وب سمت سرور و برای وب‌سایت‌هایی که اطلاعات را از سرور دریافت می‌کنند، استفاده می‌شود. این زبان، یکی از زبان‌های قدیمی است و به دلیل کاربران فراوان، دارای فریم‌ورک‌ها، کتابخانه‌ها و ابزارهای اتوماسیون متنوعی است که کار با آن را آسان‌تر می‌کنند.
با افزایش محبوبیت پایتون و جاوا اسکریپت، محبوبیت PHP کاهش یافته است. آسیب‌پذیری‌های امنیتی نیز از دیگر چالش‌های کار با این زبان به شمار می‌رود. این عوامل، باعث شده‌اند که توسعه‌دهندگان، بیشتر برای پروژه‌های کوتاه‌مدت از PHP استفاده کنند. وب‌سایت‌های محتوا-محور مانند فیسبوک، وردپرس و ویکی پدیا از PHP استفاده می‌کنند.
جمع بندی
در این مقاله، به بررسی محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی در سال 2024 پرداختیم و رده‌بندی‌های اخیر را بر اساس شاخص TIOBE مرور کردیم. با توجه به دیجیتالی شدن کسب و کارها، نیاز به برنامه‌نویسان ماهر در بازار کار، بسیار زیاد است و پیش‌بینی می‌شود که این بازار در سال‌های آینده رشد چشمگیری داشته باشد. زبان‌های برنامه نویسی مختلفی وجود دارند که هر کدام، قابلیت‌ها و کاربردهای منحصربه‌فردی دارند. اگر به تازگی قصد دارید برنامه‌نویسی را شروع کنید، بهتر است با یکی از زبان‌های محبوب و پرطرفدار آغاز کنید تا فرصت‌های شغلی و درآمدزایی بیشتری داشته باشید.
زبان‌های C، Java، PHP، Python و JavaScript، از جمله زبان‌های برنامه نویسی محبوب هستند که توسط توسعه‌دهندگان برای اهداف مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. رده‌بندی TIOBE هر ماه به‌روزرسانی می‌شود و جایگاه زبان‌های برنامه نویسی، دائماً در حال تغییر است. بنابراین، برای موفقیت در این حوزه، همواره از آخرین اخبار و تحولات دنیای برنامه نویسی مطلع باشید و در صورت نیاز، نسبت به یادگیری زبان‌های جدید اقدام کنید.